ایران دریلینگ: سقوط دراماتیک قیمت نفت خام در دو سال گذشته، شركت‌هاي توسعه دهنده در حوزه فراساحلي را وادار نموده تا بازنگری در برنامه‌های حفاری و تلاش برای دستیابی به بیشترین درآمد از بودجه‌های اندک در دسترس را در دستور کار خویش قرار دهند. شركت‌هاي حفاري نیز با شرايط دشواري دست و پنجه نرم مي كنند و کاهش ۲۵ درصدی تعداد دکل‌های حفاری در سال گذشته میلادی نسبت به سال ۲۰۱۴ میلادی، نشان می‌دهد صنعت نفت در حال عبور از یکی از دشوارترین شرایط تاریخ خویش است. البته این کاهش در بخش دکل‌های خشکی بیشتر و حدود ۵۰ درصد است.  

اما ممکن است صنعت حفاری فراساحلی نیز به سرنوشت حفاری خشکی دچار شود. در شرایط کنونی، اکثر شرکت‌ها چشم اندازهای بلندمدت فعالیت‌ها را به فراموشی سپرده اند و بيش از هر چيز به بقا در بازار مي انديشند. پایگاه ریگ زون با اشاره به مجموع طرح‌های در دست اجرای فراساحلی دنیا اعلام نموده 60 درصد این پروژه‌ها به طرح‌های آب‌های عمیق و فوق عميق اختصاص دارد. 40 درصد بقیه آنها نيز به آب‌های کم عمق اختصاص دارد.

صنعت حفاري در زمين سخت
ما می‌دانیم که حفاری فراساحلی، نیازمند دورنمای بلندمدت بوده و اتفاقاتي نظير سقوط قیمت نفت از تابستان سال ۲۰۱۴ میلادی تاكنون، تاثیر سریعی بر این صنعت بر جای نمی‌گذارد. پیش بینی‌ها حاکی از آن است با تداوم وجود مازاد عرضه در بازار، قیمت‌های پایین نفت همچنان تداوم خواهد یافت. و تصمیم گیری بر سر چگونگی راهبری پروژه‌ها با پیچیدگی‌های زیادی همراه است. بسیاری از کارشناسان معتقدند در پایان دهه کنونی، قیمت هر بشکه نفت از ۸۰ دلار فرار خواهد رفت. این شرایط به معنای بازگشت کند شرایط رونق به بازار طلای سیاه خواهد بود. بنابراین بازگشت تعادل به بازار با کندی همراه خواهد بود. در پروژه‌های فراساحلی، مدت زمان اجرای طرح‌ها طولانی بوده و برنامه ریزی‌ها در بخش سرمایه گذاری، براساس پیش بینی قیمت نفت در درازمدت صورت می‌پذیرد. با وجود پیش بینی‌های متفاوت موسسه‌های پژوهشی در مورد چشم انداز قیمت‌ها در بازار نفت تا پایان دهه کنونی، اما اكثر كارشناسان معتقدند در مجموع تا زمان بازگشت به شرایط تعادل، باید سال‌ها به انتظار بنشینیم.

در ادامه با دو سناریوی ارائه شده توسط مراكز پژوهشي آشنا می‌شویم:

• سناريوي يك. تولید نفت کاهش خواهد یافت و با خروج نفت شیل از بازار به دلیل ناتوانی در رقابت، قیمت نفت در چند سال آینده تا سطح 80 دلار افزایش خواهد یافت. این سناریو به منزله چراغ سبز برای آغاز پروژه‌های فراساحلی است.
• سناريوي دو. تولیدکنندگان نفت شیل با مدیریت هزینه‌ها، همچنان به تولید نفت خود ادامه خواهند داد. تقاضای نفت خام نیز بر خلاف پیش بینی ارائه شده توسط اداره اطلاعات انرژی ایالات متحده و به دلایلی نظیر رشد اندک اقتصاد جهانی و بحران مالی در کشورهای مختلف، با رشدی اندک افزایش خواهد یافت. لذا قیمت هر بشکه نفت در میان مدت از مرز 60 دلار فراتر نخواهد رفت. براساس این پیش بینی، تعدادی از پروژه‌های فراساحلی، اقتصادی نبوده و متوقف خواهند شد.

اما برای پیش بینی قیمت نفت با قابلیت اطمینان زیاد، باید به عوامل مختلفی توجه نمود. و هر شرکت با توجه به رویکرد تهاجمی و یا تدافعی فعالیت‌ها، بهترین تصمیم ممکن را برمی‌گزیند. هرچند به نظر می‌رسد جمع بندی مدیران شرکت‌ها در مورد دورنمای قیمت‌ها، مهمترین عامل تصمیم گیری در سبد سرمایه گذاری‌ها به شمار می‌رود. تولیدکنندگان بزرگ خلیج مکزیک در دو سال گذشته همانند تولیدکنندگان میادین خشکی، به دنبال اجرای پروژه‌هایی با نرخ بالای بازگشت سرمایه و کمترین ریسک تجاری هستند. این راهبرد به معنای اینست که بودجه فعالیت‌های اکتشافی با کاهش شدیدی روبرو شده و بخش اصلی سرمایه گذاری‌ها در سال‌های پرفراز و نشیب فرارو، به تکمیل طرح‌های در دست اجرا و فعاليت‌هاي تعمیر و نگهداری تجهیزات اختصاص می‌یابد.

شرکت‌های نفتی فعال در حوزه فراساحل با در پیش گرفتن راهبرد کاهش هزینه‌ها امیدوارند شرایط دشوار کنونی را پشت سر بگذارند. من معتقدم ‎برای دستیابی به رشد متوازن بلندمدت، شرکت‌ها خواهان بهره گیری از فرصت‌های جدید پدید آمده هستند. گویی در سایه این سیاست، بودجه‌های فعالیت‌های اکتشافی به صورت کامل حذف نخواهد شد. و با در نظر گرفتن عواملی نظیر ریسک تجاری و زمین شناسی و هزینه‌های اکتشاف، سبد سرمایه گذاری‌ها تعیین و دنبال می‌شود. فراموش نکنید که فروش دارایی‌ها و سهام پروژه‌های دارای ریسک بالا از دیگر سیاست‌های غول‌های صنعت نفت محسوب می‌شود.

من معتقدم در شرایط کنونی، تصمیم گیری شرکت‌ها در مورد آینده پروژه‌ها، با دشواری زیادی روبرو است و اکثر شرکت‌ها تمایلی به پذیرش طرح‌های پرریسک ندارند. و این وضعیت تا سال‌ها ادامه خواهد یافت. احتمالا شما نيز با ما هم عقيده ايد كه فعالان صنعت فراساحلی بر خلاف شرکت‌های توسعه دهنده میادین خشکی، از انعطاف پذیری اندکی برخوردارند. همه ما می‌دانیم که امکان توقف فعالیت‌های اکتشاف و توسعه در یک میدان خشکی در مدت زمانی کوتاه وجود دارد. و پس از بهبود قیمت‌ها می‌توان، فعالیت‌های توسعه را بار ديگر ادامه داد. اما در عملیات دریایی، توقف عملیات حفاری و یا فعالیت‌های تکمیل چاه‌ها با دشواری‌های زیادی روبرو است.

در این میان، توسعه پروژه‌های فراساحلی به ویژه در آب‌های آفریقا و جنوب شرق آسیا با ریسک سیاسی بیشتری در مقايسه با ساير نقاط دنيا روبرو است. خوشبختانه با ورود شرکت‌های متوسط به بازار فراساحلی، ما شاهد رقابت بیشتر و متنوع شدن شرکت‌های فعال در این میادین هستیم.

معمای قیمت‌ها
با درهم آمیخته شدن آینده پروژه‌های فراساحلی با سرنوشت قیمت نفت، مدیران و کارشناسان به دقت، فراز و نشیب‌های بازار نفت را پیگیری می‌کنند. در حالی که سال 2015 میلادی سالی دشوار و کابوس وار برای صنعت فراساحلی بود، به نظر می‌رسد شرایط سال جاری، وخیم تر و بدتر از سال گذشته باشد. با کاهش سرمایه گذاری به ویژه در حوزه آب‌های عمیق و پروژه‌های عظیم پرهزینه، تعداد طرح‌های جدید به کمترین میزان در ده سال اخیر کاهش یافته است. توسعه انقلابی صنعت شیل در ایالات متحده همراه با تاخیر در اجرای طرح‌های در حال اجرا و افزایش هزینه‌های پروژه‌های در دست توسعه، پس از 20 سال رشد مداوم صنعت آب‌های عمیق، این حوزه را به سوی سراشیبی سوق داده است.

کارآفرینان نوآور و ماجراجوی صنعت شیل که با هزینه ای اندک و ظرف چند هفته، تولید نفت خود را آغاز می‌کنند، رهبران صنعت فراساحلی را با چالشی بی سابقه و دور از انتظار روبرو نموده اند. چرا كه اجرای یک پروژه در آب‌های عمیق نیازمند هزینه‌هایی هنگفت نظیر کسب مجوز اکتشاف، عملیات لرزه نگاری، تفسیر داده‌ها، اجاره سکوی حفاری و تامین تجهیزات لازم است. و به همین دلیل، تنها غول‌های نفتی و تعدادی از شرکت‌های ملی نفت قادر به فعالیت در این حوزه هستند. همچنین به دلیل فاصله درازمدت زمانی میان سرمایه گذاری و بازگشت سرمایه، شرکت‌های فعال در آب‌های عمیق باید از سرمایه مالی هنگفتی برخوردار باشند.

در دو سال گذشته که ما شاهد توقف بسیاری از طرح‌های فراساحلی و تاخیر در اجرای ده‌ها پروژه دیگر بوده ایم، راهبرد کاهش هزینه‌ها و کوتاه نمودن دوره زمانی اجرای طرح‌ها، یک ضرورت بوده است. اما در سایه این بحران قیمت‌ها، فرصت‌هایی نیز وجود دارد. مثلا میانگین هزینه اجرای طرح‌های فراساحلی 20 درصد کاهش یافته است. این کاهش هزینه‌ها كم و بيش در همه بخش‌های زنجیره تامین، قابل مشاهده است. کاهش 50 درصد هزینه اجاره یک دکل حفاری نشان می‌دهد رقابت برای بقا، تا چه حد شرایط را برای شرکت‌های دارنده ناوگان حفاری، دشوار نموده است. البته با بازگشت رونق به بازار نفت می‌توان پیش بینی کرد هزینه‌های توسعه بار دیگر افزایش یابد. در نمودار (3)، كاهش هزينه‌هاي طرح‌هاي فراساحلي به دنبال سقوط قيمت نفت نشان داده شده است.

راهي كه در پيش است
ما معتقديم با کاهش هزینه‌ها و کمتر شدن زمان اجرای پروژه‌ها، صنعت فراساحلی می‌تواند دیگر بار اقتصادی شده و شاخص‌های سودآوری آن از نفت شیل، پیشی گیرد. مثلا در همین دوره کوتاه افول قیمت‌ها، ما شاهد توسعه استاندارد سازی تجهیزات فراساحلی بوده ایم. صدها ادغام افقی و عمودی شرکت‌ها با هدف بهبود کارایی و کاهش هزینه‌ها نشانگر آن است كه این صنعت می‌تواند پویاتر و کاراتر از گذشته به پیش رود. فراموش نکنید که هزینه‌های اجرای یک طرح فراساحلی پس از 11 تا 14 سال بازگشت داده خواهد شد. اما عدد مشابه برای یک طرح توسعه نفت شیل به عنوان اصلی ترین رقیب کنونی در بازارهای انرژی، بین 2 تا 4 سال است. و اینک همه ما در دوره انطباق پذیری، تغییر و رقابت قرار گرفته ایم. مدیران صنعت به دقت چالش‌های دیروز و امروز را شناخته و هرچند اندکی دیر، به لزوم تغییر ایمان یافته اند. اما پيروزي همواره در دست بهترين‌هاست.